A TANGLAIMI KAN NUNNAK HI MAN NEIZET SIDING IN ZIANGTIN KAN TUAH PEI?

A TANGLAIMI KAN NUNNAK HI MAN NEIZET SIDING IN ZIANGTIN KAN TUAH PEI?

BIBLE: “Cuhnak in Pathian Uknak le a Felnak hawl hmaisa sawn uhla thil dang hmuah-hmuah cu a lo pebeet ding a si,” Matthai 6:33.

THUHMAIHRUAI

Leitlunah mitampi cun hitin an tong theu, zirding ah kei cu ka tartuk zo an ti. Asinan zirding ah a tartuk zo ti a um lo (Saam 90:12). Mifim tampi in minung ih nunnak hi sumpai (dollar bill) tampi thawn a bang awk tin an hmu. Minung pawl in sumpai kan hman tik ah lamzin pahnih lawng a um; na khawl ding maw, na cemral ter ding. Cuvek in minunng pawl in kan nunnak khal man neizet in kan hmang ding maw, maw kan cemral ter men ding. Tuini ah unau nang kum 6 maw 60 maw, na dam maw, dam lo maw, na lian maw lianlo maw ti a thupi lem lo, cuhnak in a tanglaimi kan nunnak hi man neizet in kan tuah ding hi a thupi sawn mi a si. Cucu kan duh a si le kan tuah thei  asi.

Tuini ah cumi cu ka rak tuah rero zo ih, thiltha tuahding, zirding, duhdawtnak nei ding, nunnuam zet le man neizet ih nung ding khal ah kei cu ka tartuk zo na rak ti men thei. Asinan, a tanglaimi kan nunnak  hi kan Bawipa Jesuh hnen
ah, mannei zet siding in ziangtin ka tuah ding tin sut aw la ziangtin a lo let pei tin na zum? Na upa in na tartuk zo na tul nawn lo daiten um men aw in ti ding cu zum a umlo na sa. Ziangah ti le Jesuh a mah rori in hitin a sim, “Pathian ih uknak ram, dinfilnak le rinumnak cu hawl hmasa awla, thildang nan tul mi hmuah2 cu ka lo pe ding asi tin a sim sawn (Matthew 6:33). Tuini ah ahmaisabik cu hmaisabik ah siseh tin, na thuah rero zo a si ah cun na nunak a danglam ter ding a si.

Mother Teresa (26 August 1919-5 September 1997): “Mizansun cu a liam zo, Thaizing cu a ra thleng hrih lo. Tuini lawng hi kan nei a si. thok uh si,” ati. A tanglaimi kan nun, nunnuamzet in hmang theitu kan silai tinak asi cu, kan tlai hri lo. Asile a tanglaimi kan nun, manneizet le nuamzet ih kan hman suah theinak ding ah kan Bawipa Jesuh in ziangpawl si tuahding in fial hmaisa ti kan vonzoh ta pei.

I.HMAISABIK DINGKHA HMAISA TER AW

Mitampi cun thil ziangkim hi a linglet asi khal le olai ten tuah kan duh theu, a hmaisa ding hi neta ah  sishe, tu cu nuamsung ko uhsi kan titheu. Sinan tuini ah nang le kai cu a tanglaimi nunnuam zet ih hmang duh tu kan si ruangah ziangsi a hmaisabik ih kan tuah ding mi cu;

1.1 A hmaisabik ih na tuah ding mi thil a ningcang a sidaan a hman lo a sile, na nunnak khal a sidan a ningcang a rem in a nuam dah lo ding. Na thoknak a hman lo le nangmah khal nahman lo cih ding. A hmaisabik tuah ding mi ah, na member pawl thlacam ter a tul lo, ziang ka tuah ding ti ruat atul lo, ziangtin si ka tuah ding tin to in tuat ciamco khal a tul lo, mi dang pawl sutron khal a tullo. Cuhnak in tuahcih mei aw. Ziangruagnah ti le Jesuh in a hmaisabik ah ziang kan tuah ding ti fiangten in sim zo “seek ye first the kingdom of God” Pathian uknak hawl masa uh ati.

First: Himi cafang hi Greek in kan zoh a si le, πρῶτον proton (pro`-ton) adv, asi, sulam tampi anei, (before or at the beginning etc) a hmaisabik ah asilole thil ziang hmuah2 hlan ah ti asi.

Seek: himi cangfang hi Greek ah cun, ζητέω zeteo (dzay-teh'-o) v,a siih, sulam tampi  anei ve; (to seek, to worship God, desire or require etc), tampin sim a thei. Himi catluanah present tense a hmang, Greek ah cun progressive (continuously) tense khal a si cih. Himi in in zirh duhmi cu thilpakhat rinumzet in hawl rero aw ti kha a sim duh mi asibik, cun Pathian ih uknak khal nitin ten kan hawl ringirng atul tinak asi.

1.2 Pathian uknak ram kan hawl duh a sile, a hmaisaah cui ram neitu siangpahrang (king) kan hawl ta a tul. Ziangruangah tile siangpahrang lo in a uknak ram kan nei thei lo ding. Kan nunnak ih a hmaisabik kan tuah dingmi cu, siangpahrang  ih uknak ram kan nei theinak ding ah Siangpahrangahpa kan hawl ta a tul (seek the king of the kingdom). Pathian cun duhbul le duhcuangmi a nei lo, a sinan Pathian in rualpi vek ih pawlkom mi cu a nei. James 4:8 sungah a sim “ Pathian pan uh la a lo pan ve ding”  Cun “In hawl aw la in hmu ding” ( Jer. 29:13) ati.

1.3 Pathian kan hawl lawng hi a tawk hrihlo. Kan hawlmi pa hi a hmaisabik ih kan ret a tul. Himi thu (bung) sungah (Triple F) F-3 kan hmu thei; v. 30 Zumnak (Faith), v. 32 Pa Pathian (father) and v.33 Hmaisabik ah (First), tin kan hmu thei vek in, a hmaisabik ah PaPathian kan hawl lawng silo in kan zum khal a tul tinak asi. “Zumnak lo cun Pathian lungawiter a thei lo” (Hebrew 11:6) ati. A nihcu upat le cawisan duh zet mi, thick nei pathian a si. Nitin ten a hmaisabik si a duh, zarhkhatnak ih ni hmaisabik si a duh. Ziangkim pekding khal ah a hmaisabik pek mi si a duh. Na mawinak le na sinak kha hmaisabik siding duhtu a si lo, na hnatuannak ih Vic-President si ding khal a duh lo (a sikwinsa) lo. Na ralkap sung ih thupek theitu a pahninak si khal a duh lo (a sikwinsa) lo. A nihcun na thinlung sungih siagpahrang tokham ih to tu Siangpahrang (king) si ding lawng a duh a si. Na hnatuanpi men vek si khal a duh lo. Ziangkim ah a hmaisabik ih ret duhtu a si.

1.4 A mah siangpahrang (king) lawng kan hawl hi a tawk hrih lo, a uknak ram (Kingdom) khal kan hawl cih ve a tul. A uknak ram in na thinlung luahkhat tu a si khal a tul.

Kindom: Cafang ih sim duhmicu “rule” or “reign” uk or ukram ti asi. Greek cun,βασιλεία  basileia (bas-il-ei'-ah) n, a sullam cu, (royalty, rule or a realm) tin sim a si, Pathian ih ukram, uknak hawl uh lole a rinumnak kha hawl uh ti asi. Pathian ih uknak ram hawl kan ti mi cu Pathian in kan nunak lamtluan ah hmunram nei in thunei ter ding in kan hawl rero kha a si. Siangpahranga le a uknak ram kan hawl zo ih a hmutu kan si zole, himi thil hi kan hawlcih tinak a si: “Ziangthil nan tuahmi kip ah Pathian sunlawinak hrangah tuahuh” (I Cor. 10:31) ati. A mah ih hruaikainak hawltu kan si vek in, Damascus lamzin ih Paul in Bawipa ziangsi tuahter in duhmi tin a sut vek in zingtin kan tho tik khal ah a mah hnen ah ziangsi ka tuah ding ti kan simta in kan sut ta a tul. Pathian duhnak tlun in ziangkim kan tuah ih Pathian kan lungawiter vek in kan tuah-tuan mi tlun ah Pathian a lungawi ve ding a si.

II.BULPAK THIANHLIMNAK HAWL AW

2.1 Kan nih cu a uknak lawng hawl tu kan si lo, a dingfelnak (righteousness) hawl tu khal kan si. Hinah malten dingfelnak hi ziang asi ti kan zoh ta pei;

Righteousness: Greek cun, δικαιοσύνη dikaiosune (dik-ai-os-oo'-nay) n, asiih, a sulam cu, kan nun ah siseh, kan tuahnak ah siseh, hman ten tuah ding, thianghlim ten “holy” ten nung ding, cun  himi in rikhiah um lo in “absolutely” ti tongfang a hmang tel cih a si.

2.2 Kan nihcu kan tlun ah Pathian in thu neiding in hawl tu kan si. Thuneitu lawng silo in a mah ih sinak khal kan thinlung sung ah um ve ding in hawltu kansi khal a tul. Cui uknak ram ah nuamzet in mah te lawng tlawngleng ding kan si lo, cui uknak ram ih nomzia le sinak pawl cu kan langter suak khal a tul.

2.3 Pathian in in uk ringring a si le, a mah ih dingfelnak cu kan sungah a um ding asi. Minung ih mizia le sinak cu in uk ringringtu thil lang suak ter kha asi. Zumnak kan ti mi cu kan tuah suak mi a rah ihsin hmu thei a si, cun kan sinak khal hi kan cangvai daan ihsin hmu thei a si. Pathian uknak a hawltu kan sivek in, midang pawl in kan sungah Pathian uknak an hmu veding a si (Thufim 20:12).

2.4 Kan sungah leitlupi in danglamnak a hmu hlan ah cun ziangtik hman ah leitlun ah hin thildanglam kan tuah thei lo ding.

Nietzsche: (German Nazi Party san lai ih German Philosopher, Pathian a thi “ God is dead” ti thuanthu thawn a rak hmin tahgnze tupa asi), Ziangtin Christian pawl a sim ti na thei dah maw? HItin a sim, “nan rundam tu zumding in in duhsak a si le, nan mah pawl hi nan rundamtu malte  tal in nan bang ta  a tul” ati.

Charles F Banning: “Christian nunnei tu hnak in Christian hmin neitu tuini ah kan mah lak ah mitampi an um” ati. 

Mahatma Gandhi (1869-1948): “Christian pawl nan Jesuh cu ka duh, asinannan Christians cu ka duh lo, Christians pawl cu nan rundamtu thawn nan bang awk lo tuk,” a ti.  Cun hitin  asim bet; “ Bible sung ih kan hmuh vek in, Christians pawl in an rumdamtu pa ih zirhnakvek in nitin te nunghngai she la, India mi zaten Christian kan rak cang thluh zo ding nan” a ti.

Billy Graham:  “Christian sinak cu pianthar lawng in a tawk lo, nitin te Jesuh khrih bang ding in thang vivo ding kha asi” ati.

2.4 Christian pawl ih kan hnatuan tumbik cu, midang pawl pathian zumduhnak thinlung put nei hiar zet ding kha asi. A sile Pathian ih dingfelnak hawl uh ti cu ziang si asullam?

Ø  Kan hiar teng2 tul: Kan rilrawnzet ih rawl ei kan hiarzet vek le kan ti halzet ih tidai in kan hiarhal vek in thiltha tuahduhnak le hmanten nungduhnak hiarhal tu kan si a tul. “Pathian ih duhnak tuah a hiarhal tu cu mi thluasuah ansi, Pathian in an lung di a riam ter ding” (Matt.5:6).

Ø  Kan lak teng2 tul: Pathian in kan mai dingfelnak hi a duhmi a silo. Anih cu a mah ih dingfelnak lawng duhtu asi. Pathian cun a hrangah ziangsi na tuah thei ti duhtu (sikwinsatu) a si lo.A nih cu nangmah hmang in ziangsi a tuah thei ti sikwinsa sawntu asi. Mah ih dingfelnak le rundamtu ih dingfelnak karlak ah ziangsi danglamnak a um tin kan zirhsuah ni hi kan hrangah ni sunglawizet a si. Paul in “kaimah tein dingnak ka neinawn lo, Pathian dingfelnak sawn a si” (Phi 3: 9) ati. Cui dingfelnak thawn kan nuntheinak ding ah, Jesuh in a mah sungah midingfel ah in tuah (II Cor. 5:21), cui dingfelnak cu nang le kei in kan lak a tul.

Ø  Kan simfiang teng2 tul: Will Rogers cun hitin a sim: “Innsang ih kan umtlan dan pawl hi khuasung ih nuncan thuthangca le magazine tivek ah kan zuarsuah a tul”  ati. Pathian ih uknak neitu kan sinak cu kan nunnak thawn kan langter in kan sim atul.

III.THANSONAK THUKAM HMU THIAM AW

3.1 Bawipa in hitin a sim Pathian ih uknak le dinfelnak na hawl a sile, hi thil hmuahhmuah hi na hnen ah pek belh a si ding ati. Thil hmuah2 “all things” a ti mi hi ziangpawl si pei ati duh sanmi? Minung pawl kan thin in bangter theu tu thil pawl kha an si.  Tongfang malten kan zo ta pei:

All: Greek ah cun, πᾶς pas (pas`) adj,  asi ih atlangpi thu in,( all, any, every, the whole) asi,  cumi lawng himi tongfang in a sim duh mi a si lo, πᾶς cun (in always, Daily, every etc) tin sullam tampi a nei. Thil ziangkim hi nitin lole  acaan tin in pek kan siding tinak asi cu.

Things: Greek cun, ταῦτα  tauta (tau`-tah) p/d. A rood word cu οὗτος houtos (hou`-tos) ih ra a si ih, a sullam kan zoh a si le, (it, she, such as, the same, these, they, this (man, same, woman), which, who) ti asi, thilri lawng asi lo, minung pawl khal a sim tel cih a si. Cun himi bungcang khal ah a sim cih;

V.19 Minung pawl sumpai thu ah kan thinphang thu a sim, nan sumsaw cu lei ah ret lo in van ah khawl uh ati…

V.25 Minung pawl rawl ah kan thinphang thu a sim, curuangah ka lo sim, ziang ka ei ding ti ah thinhar in umhla uh, nunnak hi rawlhnak in a thupi sawn ati…

V.27 Minung pawl hardamnak thu ah kan thinbang theunak thu a sim…

V.28 Minung pawl umtlannak dingthu ah kan thinphang thu a sim, pangpar pawl in hmusak…

Hivek thil ziangkim hi kan tul thluh mi ansi. Cumi ruagnah Bawipa Jesuh in;

V.32 Hivek thil pawl kan mamawh zia le kan tulzia van ih kan Pa in a thei thu in sim…

V.33 Pathian ih uknak le dingfelnak kan hawl hmasa a sile, hivek thil ziangkim hi kan nei ding asi thu kan Bawipa Jesuh in tongkam (thukam) in tanta asi.

Hinah ah malte zohta ka duh, nan hnen ah ti a si ih, mirang in “to” or “unto you” tin an let.

3.2 To you: Greek ah cun, ὑμῖν humin (hoo-min`) p/p, simduhmi cu, “to, unto” or “with, by” ti asi. Curuangah, thilziangkim hi pek nan si ding ti lawng a simduh mi silo in, nan mah thawn kan hmang tlang ding ti khal a sim tel cih a si. Thilziangkim hi kan mah duhdan men in umin, tuah men, hmang men tu silo in amah Pathian thawn hmang tlang ding kha asi.

Tuini ah na duhzetmi le na tulzet mi thil na ngah teng2 ding ka tinak si sawn loin, na hrangih thiltha le tulmi na ngah thluh ding ti a si saw. Hitin zir uhsi;

A hmaisabik ah na duhmi hmuahhmuh hi na tul thluh lo. Pathian in kan duhmi hmuahhmuh in pek lo. Na ruatdah maw! Pathian ih in pekmi laksawng (thluasuah) tumbik hi thiltampi in pek mi sung ih tel lo, in pek lo mi hi Pathian ih in pekmi langsawng (thluasuah) tumbik a si.

Mi pakhat ih sualphuannak thu ka siar dah, hitin a ti;

Pathian hnenah minehnak ding ah cahnak ka dil ih  in tawntaiter cumi cun tangdornak nun in zir ter. Pathian hnen ah thil ropizet tuah suak thei ding in damcahnak ka dil ih in terthawmter cumi cun thiltha ka tuah thei sawn. Pathian hnen ah ka lungawinak dingah Liannak ka dil ih in farahter ka fimnak ding ah. Pathain hnen ah mi hmuahhmuah ih upat mi si ding in thilti theinak huham ka dil ih zianghman tuah theilo tu in si ter, cumi cun Pathian a tulzia in thei ter ati. Pathian hnen ah heimi nei lo in nunnuam zet in nung thei ding ah thil ziangkim ka dil ih thilziangkim ah nunnuam zet in um theinak ding ah nunnak in pek. Ka dilmi pawl pakhat hman ka ngah lo a sinan, ziangkim ruahsannak in nei ter. Kai mah bang lo in ka dil thiam lo mi le thla ka cam thiam lo mi pawl in in lehrual sawn a si. Kai cu mi hmuah2 lak ah thluasuah cotu bik ka si, ati.

Pathian cun kan tulmi thil ziangkim thei in in pek theu sawn a si. Pa Pathian ih hnatuan cu a mah uknak le dinfelnak hawltu pawl cawisan ding kha a si. Minung tampi cun dunglam thil tampi an nei. Hitin an ruat kan hnatuan cu kan mah le mah cawisan awk ding asi. Pathian ih hnatuan cu kan mah rianding a si an ti. Cutin an sim a si le, himi hla hi hitin an sak atul ding; “Kei mahten lamzin ka nei Bawipa, keimah ten lamzin ka nei. Kei cu beeltuah tu ka siih nang cu tlak na si, ka lo zut in ka lo tuah ka duh dan in,” tin an sak a tul.

THUTLANGKHAWMNAKU

Unau nang a tanglaimi na nunnak nunnuamzet le mannei zet si ding in na sersiam suak thei maw? Bawipa Jesuh khrih kha na Bawipa ah si ding in lungkimnak nei in, a hmaisabik ah ret in, nitin ten a mah hrangah nung aw la a mah in a tanglai mi na nunnak lamtluan cu a lo kil khawi in a lo kilhim ding asi.

(Note: Sunday Sun, CCCP Ih Ka Sermon A Si, August 5, 2012) 

 Anthony B. LianThang