LAIMI LE DECEMBER

LAIMI LE DECEMBER

THUDOMNAK

Leitlun ih a um mi; Minung, thingkung hrampi, pangpar le rannung hmuahhmuah in December thla ni ceu mawi te rung suah ding cu kan hngak hlap na sa cuang. Ahleice in kan nih Laimi in kan rak hngakhlap hleice cuang. Cui kan hngakhlap zet mi December thla cu ziangtin kan hmang ti zohsal hnik uh si, Laimi in December hi ziangtin kan hmang? hlan ah ziangtin an rak hmang? December in ziangso a suahpi? tile ziangso a sullam?  Ti pawl cu ruat tlang sal hni uh si:

1. December a ra suah dan le an rak hman daan

2. Mitampi’n December thla an hman daan

3 Laimi in December thla kan hman daan ti in a tanglam ah kanrun lang ter ding.

DECEMBER A RASUAH DAN LE AN RAK HMAN DAN

         December timi ṭongfang hi Latin ihsin ra mi a si. Latin ṭong cun “decem” ti a si ih a sullam cu “Pahra” tinak a si. A hlan Roman calendar ahcun December hi thla hra nak a rak si, caan arung rei deuh vevo ih thla hleihnihnak thla ah an run thawn. B.C 46 hlan ah cun December hin ni 29 lawng a rak nei, asinan Julius Caesar in ni hnih a bet, curuangah December in ni 31 a run neih nak a si. Rome pawl in an sunsak zet mi le a hlunghlai zet mi an puaipi pakaht a sivemi “Saturnalia” cu December thla ni 17 ah hin tuah a rak si ṭheu ih lehhnu deuh ah cun hi mi puai ah hin ni 7 an peh ih ni 24 ni tiang an tuah ṭheu. Himi puai cu an nuamnakbik le an hnaṭuan hmuahhmuah tansan in an cawlhawk nak puaipi pakhat a rak si. Lothlomi pawl an hna ṭuan an ṭheh caan, cun a suk aso ih khualtlanwng pawl, zung hnatuan pawl le adangdang hnatuan pawl khal an cawlh awk nak caan a rak si. Ahleice in thlaihkhih a tong mi thawngtlami pawl khal himi ni ah cun an luatter thluh a si, mangbangza zet a si mi pakaht cu sal pawl khal an bawi le pawl in an luat ter lawng si lo in, an bawi le pawl sawn in sunlawihnak le upatnak hi mi ni ah hin an rak pek, cu cu hi mi thla ih a dang lam hleice nak a si., cu cu mirang in “ Golden Age” an timi hngilh lo nak ah an rak tuah ṭheu mi asi . Golden Age ti mi cu minung kan za ten kan bang awthluh ti an ruah lai caan kha a si. Ahleice in kan nih khrihfami hrang ah cun hi mi thla December hi a sung lawi bik mi thla le a thianghlim bik mi thla a si. Hi ti vek in December thla hi sunglawizet le hlunghlai zet in an rak hmang ṭheu. Hi hi December thla a ra suah dan le an rak hman daan cu a si.

LEITLUN MITAMPI’N DECEMBER THLA AN HMAN DAN         
          Leitlun ah mitampi kan um ko nain kan umnak hmun le ram a dang aw vek in kan ruahnak le kan lungput khal a bang aw thei lo. Ahleice in nitlaknak lam le nisuahnak lam tin kan dang lam aw zet. Asinan thil pakhat te ah cun kan bangawk nak a um cu cu kan Bawipa Jesuh Khrih suah thla December thla hi a si. Hi mi thla ah hin Milian, Farah, Bawi le Minauta ti um loin mah le tawk cio in kan lung a awi ih kan hna a ngam hleice cuang. Ka theih tawk te sim sed la mitampi in himi thla an hman daan hi a sunglawi hlei ce. Grik Siangpahrang Antiokhas Epifanes IV(175-165 BC) in Judah mi pawl cu a hrem lawng si lo in an biakinnpi sungah Grik khawzing Zeus ih zuk a ret lawng si loin anbiakinn sung rori ah vok that in aborhhlawhter. Cu mi cu Makkabis ho in an biakinnpi cu an lak sal ih 164BC, kislev thla ni 25 ni ah an biakinn cu an thianhlimter ih pathian hnen ah an hlan sal. (Kislev thla cu Noverber thlahrek le December thlahrek huaptu a si).Pathian hnen ih an biakinnpi cu thianghlim zet in an hlan sal nak cu hi mi December thla ni hra kiangkap ah a rak si. Kan u nau asi mi Roman Catholic (RC) mi tampi in hi mi thla a thlen tik ah an mah suahpi, unau le an sungkhat za ten an mah sung ih upa bik inn ah hmun khat te ah tong aw in pakhat le pakaht ngaithiam dil aw ton inle ngaithiam aw ton in lungawizet in rawl ei tlang in Pahtian an thang that. Ram tampi in a hlan ih an thil zuar mi thawnghra man kha December thla ah cun thawngnga ti vek in an zuar ziang ah ti le kan thil hi fara te khal in lei thei ve hngai she ti mi lungput nei in zafahnak le zawnruahnak nei in thilman olten an zuar nak a si. Ralpi a voikhat nak ah pakhat le pakhat that aw le do aw rereo ih an um lai caan ah, hi mi thla arung thleng ih an ral thuam hmuah hmuah cu ret in hmun kaht te ah nuamawzet in pathian an thang that tlang a si. Nehemiah in Jesrusalem a siat cia mi khuapi cu dinsal athok nak khal hi mi thla in a thok asi (Neh 2:1). Zekhariah hnen khal ah pathian a phuansuah awk nak cu hi mi thla thotho ah a rak si (zek 7:1). Mitampi in himi thla ah hin zaangfahnak, zawnruahnak, ngaithiamnak, duhdawtnak le thlaidannak um lo in hmunkhat te ah thinlung thianghlim te in Pathian an thang that asi.

LAIMI IN DECEMBER THLA KAN HMAN DAN

          Pathian zaangfahnak ruang ah kan nih laimi pawl khal in kum 100 tluk kan bawipa suah thla December kan hmang rero zo. December a hung thlen cun kan lairam te ah cun vate phunkim, thingkung phunkim le pangpar phunkim in lungawizet in an mah le tawk cio in, an mawinak le an awzai zaten suah in an lawm ih an thang that. Kanmah minung pawl khal kan lung a awi ih kan hna khal a ngam cuang. Kan neih mi te suah in kan inn le lo, biakinn pawl tla cu mawi zet in kan ṭam. Cun kan neih mi te suah in hmun khat te ah kan harsatnak hmuahhmuah tan in lungawizet in le hlunghlaizet in ei tlang bar tlang in pathian thangṭhatnak kan nei a va sunglawi em! Kannih laimi hrang ah kan lungawinakbik le a sunglawibik mi thla a rak si. Asinan cu mi nuamzet le lungawizet ih kan rak hman lai ah thil pakhat te kan rak tan pang hi a poi na sa ka ti. Cumi cu kan Bible in fiang ten in sim( Ish 9:1ff, luke 2:8-20. John3:16) ah kan hmu thei. December a rung thleng ih zaan (Carol) kan vak ih kan nuam aw zet, cumilai ah mitam pi in caanṭha laktahrat in nuamnak lamzin kan rak zawh pang theu. Cu mi thu thawn pehpar awin mi pakhat, amah cu zum lo tu, sizunglam ih ṭuanvo nei tu a si ih hi tin in sim, “January thla arung thlen cun maw!! mi tampi ka hnen ah an ra ih paisa ka ngah ṭha na sa. Christian pawl ih December thla ih nan rundamtu nan hmuak hi cu ka lung a awi tuk aw tin in sim” cu mi ka theih hi cu aw a va poi ve ti lo cu sim ding dang thei lo vin, aw… si maw? tilawng in ka sawn. Cu bet hlei ah kan ram ah December thla hi sumpai hawl nak (Sipuaizi) tuah nak ah kan rak hmang la la. December a hung thlen cun a hlan ih thawnghra ih kan zuar mi thil ri cu thawngkul ah kan kaih la la. Cumilai ah mitampi in zu innak le nuamnak men ah kan rak ruat la la fawn hi cu a va poi ve!! Puai kan vun tuah ih thil ṭukṭak lo te ah kan buai la la. December hi a sunglawizet ih kan nuamaw zet kan ti aw ko nan in a hman dan kan thiam lo ruangah kan hrang ah pakhat le pakhat remlonak le hminsiatnak tiang in thlen ter tu ah a rak cang sawn asi. Jesuh khrih hi leitlun ih a rattik ah a mah hrang hlawknak hawl ding ah a ralo ṭongdang in kansim asile (Sipuaizi) tuah ding in a ra lo. Amah a nunnak kha mi dang hrang ah pek ding in a ra sawn a si kha (Mark 10:45). Kan nih laimi in kan December thla kan hman dan hi ruah a cu thlang ko lo sawm unau!!!

THUNETNAK

          A tlun ah kan sim zo vek in mi tampi cun hi mi thla ah an hna ṭuan hmuah hmuah cawl in, an neih mi sum le pai khal farah an pe, an sal pawl hmuah hmuah an luat ter ih hlei ah an sal pawl cu upatnak an pek bet lai hrih. A va sunglawi em!! Cun pakhat le pakhat an nei mi hlawmaw, ngaithiam aw ton in le an neih mi cu mi hmuahhmuah ih lei thei ding in zawnruahnak le zangfahnak nei in an zuar. A that aw rero mi le ral a si mi hman ngaithiamaw in le duhdawawzet in, lungawizet le thinlung thianghlim zet in kan Bawipa suah thla December cu nuamzet in an hmang. An mah hrang ah si lo in midang hrang ah lungawinak nei ding in mi bomnak in an caan an hmang. Cutin mi tampi in an rak hman lai ah kan nih laimi tampi in kan tlaihsan zet mi December cu kan sumpai hawl nak, kan leitlun kan taksa nawmnak, zu innak le mi huatnak le hminsiatnak ding hmun tiang thleng in kan rak hmang ve hi a poi tuk na ti ve lo maw? Tuini kannih laimi pawl khal in lungfim in mah nawmnak men le mahhrang men si lo in, Vancungmi pawl in (luk 8:20) minau ta tuu khal pawl hnen ih nan hnenah daihnak thuthangṭha kan run keng an ti mi cu kan nih laimi hrang khal ah dingnak le daihnak thuthangṭha si ve hram she! Kan Bawipa Jesuh khal in mi hmuhhmuah ngaithiam ding in December in a thawh aw vek in kan nih Laimi pawl khal in a hlan ih kan hman vek si nawn lo in tui kum 2012 December cun kan thinlung put ṭha lo mi hmuahhmuah cu tansan in pakhat le pakaht nganthiam aw ton in, kan bawipa ih thinlung put nei in, lungrualzet te in le hlunghlaizet in kan bawipa suah thla kum 2012 December cu hmang tlang uh si. Tui kum December cu kan mah pumpak cio hrangah le kan miphun hrangah sullam nei mi a si theinak ding ah kan lungput ṭhalo mi hmuahhmuah tan tahrat in kan Bawipa Jesuh khrih ih lungput nei in duhdawtnak thawn hmunkhat te ah unau bang kuah aw in hmangtlang uhsi… tih hi, hi mi cahram thawn ka lo sawm a si aw Laimi nang!!!