Sunday, June 24, 2012

THO IN: KAN RAM TUNGDING SAL UH SI!

THO IN: KAN RAM TUNGDING SAL UH SI!
Nehemiah 2:17-18; Luke 2:52
 
Nehemiah 2:17“Jerusalem khua cu a siatthluh ih kotka pawl tla ur thluh a si ruangah ziangtluk vansannak sungah so kan um, ti cu nan hmu. Khawpi kulhnak phardawl cu dinsal uhsila kan thangsiatnak hi rehter uhsi.” Tiah ka ti. 18 Cutikah, “Tho uhsila dinsal uhsi,” an ti. An tim an tuah ih hnatuan cu an thok lohli. Luke 2:52 Jesuh cu taksa in siseh, fimnak in siseh a thang vivo ih Pathian hmai le minung hmaiah mithmai tha a ngah.

                                                 THUHMAIHRUAI  
2460 aliam cia mi kum hrawng ah Israel mi pawl hnangamzet le nuamzet in an umnak hmun pharhdawlpi cu raksiatsuah sakthluh asi. Tuini kan ram (Myanamr) phardawlpi a tluk ve thlang si lo sawm! Kan ram tungding saluhsi ka ti tikah, mitampin kan ram ziangsi tundin sal a tul titu kan ummen thei. Kum 1960-62 hrawngah Asia ram sungah Kawlram khuapi Yangon cu khuanuambik tin rak cawisan mi asi. 1990 kum Aung San Suh Kyi le NLD party in rampihuap hrilawknak an rak neh kum, leitlun ram tampi in Kawlram cu kum 30 zohmanih thamhrih lo mi ram
thianghlim (Thirty Years Virgin Land), ram lian tin rak kawh mi asi. U Thant, UN ah sungtuan 1961 in 1971 (as Secretary-General of the United Nations from 1961 to 1971) term nih hmin thazet in a rak tuan. Leitlunpin rak cawisan rero mi kan ram cu,kum 2010-11 leitlunpin kawlram an hmuh dan cu, leitlun ram farahbik lam ah a telve ti a si, cumi bet hlei ah kan nih laimi pawl hi kawlram sung ah kan farah sin ti asi. Leitlunpin rak cawisanzet mi kan ram cu tuini ah nautat, hmuhsuam, zohniam zet mi ram ah a cang si lo maw u nau?  Hitin kan ram tumsuk rero mi cu kan zoh sawh men ding maw nang le kei in,ziangtin kan tungding sal ding kan ram cu? Tundin sal tulmi tampi sung in tuitum ah a hleice in kan tundin sal tulmi thu (5) hmang in a tanglam ah ka ron tarlang vivo ding;

1.TARANTULA LAM (SPIRITUALITY)
Khrihfa kan sivek in a hmaisa bik ah thlarau, zumnak lam ah tundin sal kan tul, Pathian in a duhdan thlun hmasa in fial Matt 6:33. Bible in zumtu pawl cu thlarau thawn an khat a ti (Tirh. 2:4).
Thlarau ih khat ticu, mah ih dundan men silo, Pathian ih duhdan le kan Bible ih zirhdanvek in  nun a si. Steven cu thlarau in a khat ruangah  a mah thattu ding pawl hrangah  Pathian hnen ah ngaihthiam a dil sak (Tirh.7:55). Kan pupa pawl khal in Pathian ih duhlomi; raithawi, thing le lung biak, an zu bel pawl cu mual ah rak khuai thluh in Pathian ih duhdan in nun an rak zuam.  Kan ram zumtu hmaisa pawl khal leitlun ih lo thatha le sumpai  thawn an zumnak bansan ding  in an rak lem rero nan, an rak lem thei lo. Pu Cong Kham cu a thisen pawt tiang in thawi -vuak a rak tong. Cutin zumnak fekzet le thisen  thawn thlaici an rak tuh ta mi cu, tuini kan nundan pawl von ruat saltikah mitthli biangno tlun ah tibang in a luang. John 4:24 ah Pathian cu thlarau a si ih a biatu pawl in thlarau le thutak in biak ding a si a ti. Kan pupa pawl ih thlarau le thutak thawn Pathian an rak biak dan le ziangvek harsaknak  an rak ton can khal ah Pathian ih duhdan si ko seh tin, zumnak fek an rak nei mi cu, tuini kan nih an te le fa  kan zaten kan pupa pawl ih zumnak cu tungding sal  uh si.

2. KIANGKAP KILKHAWINAK (ECOLOGY) 

Mitampin kiangkap kilkhawinak (Ecology) tongfang hi tubaite ih suakah kan ruat. A sersiammi hmuahhmuah kilkhawi ding hi a hmaisabik  Pathian in milai hnen ih thupek a si (Seem. 1:28; 8:15).Kan pupa pawl in an nunnak liamtiang in an rak kilkhawi mi kan ramte cu  thingkung phunkim, pangpar phunkim, ramsa le vate phunkim thawn hningnozet in an te fa pawl in tanta mi, kan ram hringdildel te cu kan kil khawi that lo ruangah ramro/car ah a cang tum thlang. Kan te le fa in kan ramin ziangso an ron ei nawn ding. Himi pawl hi hmang lo ding ka ti mi siloin, kan mah khal nih kan te le fa san ruat in kan ti thei tawk te tan kan lak a tul tinak asi. Tuini kan uarzet mi South Korea hi August 15, 1945 ah Japan hnen ihsin mahte ukawknak an ngah. June 25,1950 ah Korea cu umnak  ding tha lo  nelrawn ramro/car vek a rak si. Upa nauhak ti lo in thingfa cu an phun ciamco cui ramcar lak ah.  Cui hmun cu tuiniah Asia ram sung ah ramnuam zet ah a hung cang sal asi. Kan ram sersiam ve sal uhsi. Kawlram zaten hman sim lo, kan ZBC sungtel mipum hman ah 199274 kan um (ZBC, GS hand-out, 2012), kumkhat ah thingkung kung khat cio phun sehla, kum 10 ah ziangzat a si pei na ruat ve maw?  Kan ram cu hninghno lo in a um thei ding maw si. Kan pupa pawl in mawizet le hninghno zet in in rohta vek in  tuisun ih nu le pa pawl in kan te le fa hnen ah kan ram te cu hninghno zet in roh thei zuam ve uhsi. Kan pupa pawl ih in roh tami kan ram te; pangpar phunkim umnak, ramsa phunkim lennak hringdildel  kan ram te cu tunding sal uh si.

3. FIMTHIAM ZIRNAK (EDUCATION)

Tuiniah  zirnak ziang a siar lotu mi tampi kan um. Leitlun ah zirnak nei lo rampi hruaitu le uktu ziangtik hman ah an si dah lo. Kan Bible khal in hitin a ti; “Mi aa pawl in fimnak le zirnak kha ziang an siar lo a ti” (Thuf. 1:7). 1960-1988 hrawngah kawlram cu zirnak lam ah leitlunpin sangzet ih rak zoh mi asi. Kan ram ih zirsang pawl khuinak hmun an thlen khal ah mi ih cawisan an rak tong. Kan pa le pawl phun  4 ong hman, tuini  phung 10 pawl in kan bang nawn lo a si lo maw? Bible lam zirtu le leitlun fimthiamnak lam zirtu khal in kan zirnak cio ah fumfezet in taimak suah  kan tul. Degree ngah ko nan khua le ram hrangah hman thei lo mi tampi kan um. Kan ram in Quantity kan tul lo ih Quality neimi zirsang kan mamawh sawn asi.  Hitin an sim theu ka thei, tulai cu Calvary tlang ah degree ka ngah titu an tam zet an ti. Calvary tlang cu degree laknak hmun asi lo, thah awknak hmun a si sawn. Kan Bible sung khal ah thil ropi tuah ding cun zirnak nei lo mi Pathian in a hmang lo. Israel mi pawl hruaisuak  tuding khal ah Saingpahrang inn ih um fimnak le zirnak a nei tu Moses kha Pathian in a hril asi. Leitlun pi Pathian thuthangtha thawn linglettu ding ah, Jesuh ih duhgthluntu pawl zirsang an um lo ruangah Pathian in a mah zumtu pawl that rero tu pa Paul a tlaihrem a si kha. Fimthiam zirnak nei lo mi Pathian in a hmang lo ka tinak siloin, zirnak nei lo pa le Zirsang pa cu Pathian in a hman dan a dang asi. Kan ram  zirsang kan mal tuk ruangah kan ram ih thil thatha cu ziangtin tuah ding thei lo in, mi kutsung ah an thlen thluhnak asi. Tuini zirnak lam ih kan mualphonak le kan thangsiatnak cu santhar mino nang le kei in tungding sal uhsi. Tuini kan ram tundinsalnak ding ah kan zirnak cio ah taimak suah in zirsannak upat le tihzah tu si kan tul.

4. PUMCAWM HAWLNAK (ECONOMIC) 

Mi tampin leiltun pumcawm hawlnak hi Pathian thuthawn a kal aw ah kan ruat. A hleice in pathian hnatuan Pastors pawl hi pumcawmhawlnak tuah lo ding vek in kan ruat sak. Kan Bible sung ah, Kain le Abel khal in nasazet in pumcawmhawlnak an tuah (Seem.4:3-4). Pathian in ka rualpi tin a kawh mi Abraham hman pumcawmhawlnak ah a nupi hman ka nupi a si lo tin a sim,(Seem.12:13-14). Jacob khal a pu Laban ih hna  a lak in tuan a duh lo, a pu hnen ah sipuaiyi a tuah, ticawk lo in innzuat satil a nei (Seem.30:37). Pathian hnatuantu, Pastors khal in pumcawmhawlnak cu tuah ding a si. . Mi ramdang cu an pastor pawl company 2, 3 nei an tam, kohhran ih tulnak khal ah thil tampi an tuah theisawn a si. Kan ram ah pastor pawl sipuaiyi an tuah tum le Piangthar lo vek in kan hmuh mi pawl hi bansan acu thlang. kan pastors, Pathian hnatuantu pawl neinungzet in an um a si le, kan nih an hruaikai mi pawl khal kan nuam vivo ding asi. Kohhran khal ah, crusade le campaign in kum kan liam men theu. Crusade le campaign a sual ka tinak a silo, tuah ding a si ko, culawng siloin, Sumpai hawldan, thingfa cin dan, hruaikaiawi dan, Bible study le nuncan ziaza lam tvk in kumtin tuah ding kan si. Culawng ah kan ram/khua le kan kohhran khal a thangso ding. Israel President, Chaim Weizmann, February 1, 1949, in ramdang ih um Israel mifim pawl  a ko ih, kan ram hi nan hmuh cia vek in, nelrawn ramcar lawng2 asi, Apple le thinthei rah a phun2  cinguh tin a fial. President hnenah nelrawn ah thingthei a rah thei ti na thei maw si tin an sut mifim pawl in. President cun a cang thei lo ti ka thei, cang thei ding sisehla nan nih mifim pawl ko tul lo in ka cing thluh zo ding a ti. An ruat khawm ih leilung hmundang ta an phur ih cutin thingthei an cing.Tuiniah thingtheirah tamnak le ramnuamzet pakhat ah a cang. Thlaihnah cin lam zirnak ah Israel cu zirnaksangbik asi. Tuini kan ram tundin salnak ding ah, sipuaiyi le Pathian thu a kalh a si ti zawng in lak lo in, a hmunkip in kan thansonak ding ah sumpai khal kan ti thei dan tawk cio in hawl zuam uh si.

5. CIN LE DAAN NEI (DISCIPLINE) 

1960 hrawngah Yangon khuapi cu khua thianghlimbik tin Asia ram sung ih rak cawisan mi a si. Tuini kan uarzet mi Singapore, Korea leiltunpi ih theih an si hlan ah kawlram rak  simrel rero micu, tuiniah zo mawi lo zet ah a cang tum thlang. Singgapore, khua thianghlimzet an ti mi cu tuinaite ih mahte ukawknak ngah an si August 9,1965.  Kan Bible in nan pupa pawl ih keneh thlun zuamuh ati Heb.13:7. Kan pupa pawl ih thianhlimnak le dingfelnak pawl cu an hlo ruahro thlang a si hi. Tuini ah mai taksa, umnak inn le kiangkap hman thianhlim peih lo mi kan um ruangah damlonak kan ngahphah. Mitampi  khua sung kan sukso can ah,  sikan (Discipline) nei loin duhnak poh ah hnawm kan hlawn men. Yangon khuapi ah, minung 5560000 (Yangon Division population in 2011) kan um, khua sung na vak ih, Pike lole hmukthai hawng pakhat te a fate pam tin lamzin tlun ah na hlawn men, nang mah pakhat ih hlawn men mi cun Yangon khuapi cu a bal ter thei lo men thei, asinan Yangon khuapi ah nang mah lawng na um lo ti kha na thei tul. A fate pam na tiih na hlawn mi kha, Yangon khuapi um minung 5560000 sung in 4000000  in rak hlawn ve cio hngai sehla, Yangon khuapi cu hnawm  fate te a si na ti mi in a balter in zoh a siat ter thluh  thei a si. Sikan nei lo cun mi bang a theih lo. Curuangah kan ram le kan khua thianhlimnak ding ah nangmah le keimah in tuanvo kan nei; kan ram a hlan vek in leiltunpin  zohsan mi ram thianghlim, ram nuam, khua nuam a can suah theinak ding ah tungding sal uhsi.

THUKHAIKHAWMNAK

A Liamcimi kum 50 hrawng ah kawlram cu, leitlunpin cawisan, zohthimmi ramnuam, ramlianzet cu, tuini 2010-11 leitlunpi ih tahnak ah kawlram cu ram farahbik, ramnuam lo zet ah a cang. Israel mi pawl an kilhimawknak khuapi phardawl a siatsuah thluh tik ah, Nehemiah in kan cem a si kan ram, kan thangsiatnak  le kan mualphonak cu rehter  thlang uh si a ti tik ah, mipi pawl in, si tho uhsi la, dinsal uh si an ti ih an tim an tuah ih hnatuan cu an thok loli (Neh 2:17-18). Tuini kan ram a siat cia mi, kan thangsiatnak le kan mualphonak cu tho uhsi la, dinsal ve thlang uhsi. Tuini ah kan ram in mi kan bang theinak ding ah, crusade, campaign  Pathian thu lawng in tundin sal a thei lo. “Jesuh cu taksa in siseh, fimnak in siseh a thang vivo ih Pathian le minung hmai ah mithmaitha  a ngah” ti a si (Luk.2:52). Kan nih khal, Pathian thu lawng siloin, kiangkap kilkhawinak in siseh, zirnak lam in siseh, sumpai hawlnak in siseh, cin le daan (sikannei) nei in siseh kan ram kan tundin sal a si ah cun reilo te ah leiltun pi ih zohthim mi le cawisan mi ram nuamzet a si sal ding. General Aungsan in hitin a rak sim, mahte ukawknak kan ngah cun, mi karkhat an kar a si le kar hnih kan kar a tul culocun mi kan man in kan bang thei lo ding ati. Tuini ah kan ram tundinsalnak dingah kan zirnak cio ah le kan tuahtuannak cio ah hmuitin fumfe thawn pacangzet in taimak suah cio uhsi. Tuini kan ram a siat cia mi cu kan ram hruaitu pawl khal in tundinsal an tum rero, kan nih zumtu pawl khal in kan ti theitawk suah in kan pumpak cio in kan ram a siat cia mi, kan thangsiatnak le kan mualphonak cu rehter in kan ram cu tungding sal uh si. Amen!
 
Anthony B. LianThang

No comments:

Post a Comment