LAIMI LE DINGFELNAK: AHLOMI PIPU ROSUNGLAWI

LAIMI LE DINGFELNAK: AHLOMI PIPU ROSUNGLAWI

Amos, 5:21-24; I John 2:29

THUHMAIHRUAI

Kan Baibal hi minung sawmli (40) hrawng in an ngan ih cumi sungah keimahvek khuate lothlopa pakhat a rak tel ve, amah cu Amos ti’n rak kawh asi. Amos hi Bethlehem kiang Tekoe khua ih um a siih a hnatuan cu tuukhalh le hmuankil a rak si. A mai sanlai ah hin Judah Siangpahrang cu Uzziah a siih, Israel Siangpahrang cu Joash ih fapa Jeroboam a tuan lai fang a rak si. Amos cu Southern Jews Kingdom of Judah ah a um, asinan Pathian hna (Profet) a tuannak cu Northern Jewish nation of Israel ah asi. Amos in hi cabu hi BC 760hrawng ah a ngan, hi cabu ih in zirhduhmi le a tumtahbik mi cu dingtluklairelnak hi asi. Pathian in Amos cu a hnatuannak hmun ihsin a ko ih, Israel pawl hnenah thusim ding in a fial, cui Pathian ih simding ih a fialmi thu cu tuih kan sim ding mi DingtlukLairelnak (Justice) hi asi.

        Asile tawiten hmaisa ah Justice ih sulam kan von zoah ta pei. Philosophy  lam in kan sim a sile, Justice kan timi cu Fairness kawl cun (TayahmiahtahChin) ti a siih Lai in kan sim a si lecu bangranten tin sim a theih. Cun pakhat a simbetmi cu pakhat le pakaht pawlkomawknak ah hmanten pawlkomawk ding ti asi. Thunthimnak ah: bumawk lo ding, thuphanper lo ding tvk… Baibal lam in kan zoh asile Justice kan timi hi amah Pathian ih sinak pakhat vekin a sim. Cun amah thawn pehtlaihnak khalah a thupit zia khal kan baibal in hmun tampi ah in hmuhsak. Hebrew cun “Sedaqa” le “Mispat” asi ih, himi tongfang hi, righteousness le Justice hrangih hman asi. Hebrew, “Sedaqa” ih asim duhmi cu, (Ethical and Moral) lam hi a sim duhmi asi. “Mispat” cun (law) daanlam hi a thupit ter deuh. Tuniih kan sim duhsawn mi cu ethical lam hi a si. Greek cun “dike” le “dikaiosyne” tin hman asi, mirang ih an leh tikah a caan caan ah (Judgment and righteousnesstin an hmang theu.

        Tuiniih kan simdingmi Justice ih a thupitzia le a tuldaan cu kan Baibal a ukhnih rori in fiangten in sim. Culawng si lo in a mah Jesus rori hmanin a tulzia le a thupitzia fiangten in sim. Asile tuiniah Justice dingthluklairelnak kan simding ruangah Justice kan timi cu zingso asi? (What is justice?) tiah lo sut sehla kan sim dan le theih dan a bang awk cio lo men thei. Tawiten kan sim a sile cu, Justice kan timi cu Pathian ih tuah uh in timi tuah le thuah hlah uh in timi tuah lo ih a mah duhdaan thlun ih a duhdaan vekih nung hi asi. (Deut. 16: 20, Is. 1: 16-17, 3: 15, Mic. 6:8).

KAN PIPU PAWLIH NUNTU-KHUASAK DAAN

Kan Pupa sanlai kan von zoh asile kan Laimi kan nunzia le kan dingfelzia cu leithlunpi ih rak theihmi kan rak si. Asile kan Pupa pawlih an rak dingfelnak pawl cu a zaten kan sim cawklo ding ruangah tawiten sim kan zuam pei, kan pipu san laiahcun lo an fehtum tikah an neihmi thil mannei deuh pawl cu innleng ah an suah ih innkiang hmuan le innhmai banhla kung hnuai ah an rak ret, cun innsangkaa cu thing tankhat te an nen ta ih cuticun lolam ah hnatuan an feh theu. Culaiih an thin nuamter lo tu thil cu kan thil mi in an rak lak pang ding ti le kan inn ah rukru an lut pang ding ti hnak in kan inn a kang pang ding ti hi an rak thin baangnak bik a rak si.

Kan Pipu pawl cu mahta lomi mithil lak an duhlo hlei ah mah hrang ruatih mi an har khal le a poi lo ti iksiknak thinlung khal an rak nei lo, thubuai caan ah le thurel khawm caan khalah a nih cu mifarah a si tiih namthlak le a nih cu milian a si tiih tan khal an rak nei lo. Adum cu adum, arang cu arang tiih thuhman rak tanpitu an rak si. Pu Hmung Kio in Thantlang le Tlangpi lamzinah fu hmuan a tuah ih fu ei a cut tikah lamzin kapah fu cu a ret. Fu tlunah a man a ngan ih fu kiangte ah paisa retnak bawmte a ret. Kil lo in inn ah a thlunsan theu. Khualtlawng pawlin fu an lei duh le an man an zoh ih a manzat cu bawmte sungah an ret ih cutin fu cu an rak lei theu. Aman peklo ih rak lak men an um dah lo cuticun kiltul lo in thil khal an rak zuar thei a si cu.

Zumtu hmaisa kan pa le pawl vunzoh sal sehla Pa Cong Kham cu Pathian thu a pom, a piangthar ti an khua pawl in an theih cun sumpai in siseh, an khua ih lo ram thabik khal in siseh ziangkhal in an pathian khuazing biak sal dingin an lem rero nan an lem thei lo ih a netnak ah Lumbang mi-uk pawl khal in an lem thei lo ih a thisen pawt tiang in an thawi ciam co. Pa Cong Kham cun a dik lo ih  thiltha ngah hnakin Pathian hmai ih dingfelten nung in amah duhzawng tuah cu nuam tiin leitlun harsatnak a rak tuar sawn asi cu. Rev. Hrang Tin Khum in CCOC an rak thok pekte ah mirang pawlin kan lo bawm pei cu an rak ti ih Rev. Hrang Tin Khum in kannih Laimi pawl cu mahkepar teih din hi nuam kan ti, In bom tulding kan zum lo tin a rak el hai. Ativek in kan pi kan pu le kan pa pawl cu thuhman cu thuhman, sual cu sual vekin thu an rak rel. Cun zumnak khalah fekzet in an rak dingih a diklo ih ngahmi le bomhnakin mahten dingfelzet in um ih mah le kepar ah dingin harsat tuar khal hi nuam an rak ti sawn. Cuvekin kan PiPu le pawl hi an dingfel ti lo cun simding dang a umlo an nun kan zoh a si ah cun Pathian ih duhmi dingfelnak an rak nei asi. (Amos, 5:21-24).

ISRAEL PAWLIH NUNTU-KHUASAK DAAN

Amos in Israel pawl hnenih Porfet a tuan laiah hin Israel pawlih an nuntu khuasakdaan kan vunzoh a si le kan tawk ko, kan thangsozet si tih an duhawk laitakfang le an hlawhtlin le an lianlaifang, sumtuah that lai tulmi dang neilo khop ih an nuam laifang a rak si. Biaknak lam khalah kan thangsozet, peknaklam khalah kan pe thei ko Pathian a lungawizet ding tiih an ruahawk laifang ah Amos in Israel pawl cu nan nundaan Bawipa in a duh lo, nan biaknak pawl khal Bawipa in ka hua ati, Pathian hnenih thiltha kan tuah, thawinak thatha kan pek a lungawizet ding tiah nan ruat.  Pathian in thawinak nan pekmi le nan biaknak pawl cu ka hua, ka fih, ka hna a set, tiah Bawipa in a ti tin Amos in a sim. Israel pawl cu an mang abangzet, biakinn ah paisa tla tampi kan pek si, thil mankhung pawl thawn kan biak ko si an ti, Amos in Pathian cun cumi pawl hnakin thinlung thianghlim te le dingfelzet ih a mah biak le thangthat hi a duhsawn mi a si a ti. Himi laiah hin a diklo in hna an tuan, mi iksik an nei, mi farah pawl an namthlak, thuphanper hi an ngahnak ding a si ahcun poi an ti lo. Curuangah Bawipa in nan biaknak pawl cu ka thei lo, ka sang lo ding, dingthluklairelnak nan neih lo ah cun a ti. Amos in Israel pawl hnenah thildang hmuahhmuah hnakin dingfelnak cu a kang dahlomi tiva bangin luangsawn seh, nan lakah cumi cu Bawipa Pathian ih duhmi a si, Cutin dingfelnak nun nan neih a sile Bawipa in nan biaknak pawl hi a thei ding ih nan parah a lo thluasuah dingih a lung a awizet fawn ding tiah pathian ih simtermi cu a va sim (Amos, 5:21-24).

TUINI KAN NUNTU-KHUASAK DAAN

Kan miphun tehi vunzoh sehla kan zaten zikin zumtu khrihfa kan si ih kan nundaan hiteh pathian ih duhzawng asi maw tihi kan ruahding hmaisa ah ka duh. Thuthennak hmun ah teh ziang kan bang kan Pipu pawl san ah cun mi taa laksak fir tivek a rak umlo si khawh tuini kan san ah cun a leng ih ummi lak cu simlo Amahkhan-tawh pa (3) ih hrenmi hman kan fir thei thotho, mangbangza a si, Kan pumcawmawk hawldaan hi teh ziang abang na ti? Tulai kan ram ih a larbikmi cu ramdang feh ih “Refugee” tuah hi a si. Ramdang kan fehdaan khal hi ruah a tul hmang ka ti. Mipakhat in hitin insim: “A hmin cu kan sim lo ding pakhat nu M. Div hman a theh zo, UN zung ah refugee a dil ih hitin a dil, kan rammi cu an sual tukih in sualpi tin asim, Cucu theihpitu a tul ih a rualpi pawl a sawm, a rualpi pawl cun a silo ti an thei nan UN pawlin an sut tikah a sim phahin a tap thluahthlo ruangah, zaangfah a umtuk tin a rualpi pawl khalin an rak tahpi ve ti asi. An simmi cu UN zungah cun thuphanper thiamthiam feh a si ko an ti”. Kan dung an simmi pakhat tla cu ka theih tikah kan thin a na zet mi cu kan laimi Refugee fehduh ah mitampi nau an pai awter ti asi. Ruahngam ding hman asi lo. Cun ramdang bomnak dil in hna kan tuan kawhhran kan din. Tlawng kan din nauhak kan cawm tvk… Cumilaiah mihrek cun tha le felten an tuan ih hrekkhat cu anmah bawmtu pawl an rat hmanah simding le hmuh ding an nei lo ih, lamzin ih lengvak mi le farah te te pawl cu paisa thawn  ko khawm in ka milai an si tin an rak sim. Cupawl cu zumlotu an si bet bet lai. Kan maithu in zumtu ah kan canter thluh. Hipawl hi Pathian in a duhmi le a lungkimmi teh an si pei maw? Tihi veitampi ka ruat theu.

Tuni kan nundaan zoh tikah ramdang kan feh, kan thangso, kan nei, kan lian, inn thatha tla kan sak thei, biakinn ah tla tampi sumpai kan pek thei lai a si, Himi ka ruah tikah Israel pawlih an nundaan thawn kan bangawk ko lo maw? Kan thangso kan ti laiah kan tantami pakhat cu dingfelnak hi asi lo sawm. Mah duhdaan men ih Pathian biak men hi Pathian ih duhmi  rak si sehla Israel pawl hnenah Amos a thlah lo ding. Hitin an sim: “Pakhat pa tla cu UN pawlin thu an sut ih na pa hmin an tiih tlawng le a kailo nu le pa hmin khal a thei lo si ding, a theih bikmi hmin a sim an ti. Ka pa hmin cu Pawpi, ka nu hmin cu Thlanthla (Vate hmin), Nupi na nei maw? Nei ee a, a hmin ah Vanzuang tin a sim.” An nu cu feh ding a si ih Immigration (Lahookah) zungah hmatpungtin (ID) tuah ah a buai nasa anti. Tu kan nundaan hi mah ngahnak a si ahcun pathian ih duhmi teh a si maw ti ruat loin thuphanper khal poi kan ti lo. Ziangtinsaw cuvek cun Pathian kan miphun thlunah a lung a awi thei ding. Anih cu dingfelnak duhtu Pathian a si kha theihhngilh lo ding hi a poi mawhzet asi cu.

ZIANGRUANGAH DINGFELNAK KAN TUL?

Kan thu thlangpi ah dingfelnak kan tul ti asiruangah ziangruangahso dingfelnak cu kan tul ti asile…

(i). Dingfelnak cun miphun a cawisang:

      Kan Pipu san laiah laimi cu midingfelmi miphun tiih mi ih rak cawisanmi kan rak si. Tu ah cun miih hmuhsuammi le nautatmi miphun ah kan cang. Miih namthlakmi miphun sihmansehla luatnak pakhat a um cucu kan baibal in fiangten in sim. Dingnak cun kan nun a humhim ati (Thuf. 10: 2). Dingnak cu miphun a cawisang ih a thangso ter, dingfellonak cun miphun mual apho ter (Thuf. 14: 34) ah fiangten kan hmu thei. Curuangah kan miphun in Pathian ih duhmi dingfelnak nun kan neih asiah cun tuah mi ih ziangsiarlomi kan miphun hi cawisanmi le mi ih upat mi miphun a si leh sal ding. Dingfelnak cu miphun thangliantertu le cawisangtu asi. 

(ii). Dingfelnak cu Thluasuah donnak asi:

Leitlun mi hmuahhmuah in thluasuah don cu kan duh cio nan thluasuah donnak ih hrampi a si mi dingfelnak nun neih cu kan zuam cio lo. Abraham cu Pathian thu a ngai ih a duhmi tuah hi nuam ati, mi dingfel le rinsantlak asiruangah Pathian in ti cawklo in a thluasuah. Leitlun mi hmuahhmuah ih Pa dinhmun tiang thluasuahnak a co asi (Seem. 15:6). Jesuh rori in asim. Pathian ih duhnak le felnak hawl hmaisa uhla nan tulmi thildang hmuahhmuah cu a lo pekbet ding asi ati (Matt. 6:33), Jesuh tongkam asi. Lennak le thluasuah cu kan duh cio nan dingnak nun neih cu kan duh lo. Curuangah Jesuh ih sim vekin dingfelnak nun kan neih cun kan ram, miphun, innsang pumpak cio in thluasuah kan dong cio ding asi. Dingfelnak cu thluasuah donnak asi. 

(iii). Dingfelnak cu pathian fa sinak a si.

Mi tampi in kei cu Khristian, zumtu ka si, tucu Pathian fate ka si zo kan ti cio. Asinan Baibal cun hitin in sim, Khrih cu a ding asi ti nan thei ko. Curuangah zokhal a dingmi atuahtu cu Pathian fate a si ti thei uh (1Jn 2: 29) ati. Dingnak a tuah lotu cu Pathian fate, zumtu a si lo tinak asi cu. Zokhal hi Pathian fate, zumtu cu kan si cio, kan ti ko nan dingnak kan tuah lo. Pathian fate le zumtu diktak kan si ahcun dingnak tuah ding kan si. Curuangah, Pathian fate ngaingai kan sitheinak ding ah cun dingnak kan tuah a tul. Dingfelnak cu pathian fa sinak asi. 

THUKHAIKHAWMNAK

Amos in Israel pawl hnenah dingfelnak nun neih ding a tulzia a sim (Amos 5: 21-24). Kan ram le miphun hnen khalah kan aupi ve a tul thlang asi. Kan pipu pawlih an rak neihmi dingfelnak a hlomi hi kannih nonawn pawl in an nun duhnungza cu hawl sal in kan nunpi cih a tul thlang asi. Pathian in Israel pawlih an biaknak pawl hmuahhmuah cu ka hua, ka hna  a set atibang in tuni kan ram, kan miphun ih pathian kan biaknak pawl hi pathian ih huatmi le hnasetnak men, Pathian ih cohlan thlaklo biaknak a si ve ding hi phan a um nasa. Amos in dingthluklairelnak sawn hi a kang dahlomi tiva bangin luangsawnseh a ti bang in Kan ram, miphun, kan kawhhran, innsang le kan pumpak cio ah cui dingthluklairelnak cu a kang dahlo mi tiva bang in luang ve hram she ti hi ka thlacamnak asi. Kan miphun cawisan a si salnak ding le thluasuah kan donsal ih kan harsatnak in kan luatnak dingah le zumtu diktak Pathian fate ngaingai kan sitheinak ding hrang ahcun dingfelnak nun kan neih hmaisa a tul asi.

Tuni ih mino kan zaten a hloral ciami kan miphun ih dingfelnak cu a thar in tungding sal dingah nan zaten ka lo sawm asi. Kan ram, miphun, kawhhran, innsang le kan bulpak cio ah dingfelnak nun cu a kang dahlomi tiva bangin luang ve sawn hram seh….Amen!

(Note: 29.5.2010 Sunday sun ah FBCY mino khawm ih sermon mi a si).

Anthony B. LianThang